اقتصاد کلان

تورم چیست و چه عللی می تواند داشته باشد؟

اینکه تورم چیست و چه عللی می تواند داشته باشد، مفهوم آن چیست و چه پیامدهای مثبت و منفی در زندگی مردم دارد،این موارد مفاهیمی هستند که نیاز است تا با آنها آشنا شوید، چرا که در زندگی روزمره ما تاثیرگذار بوده و به طور پیوسته با این مفاهیم درگیر هستیم، لذا به بررسی مفهوم ساده تورم و علل آن خواهیم پرداخت:

 

بر اساس اعلام سازمان آمار، در سال ۱۳۷۲ قیمت یک متر مربع خانه ی نو در تهران به طور میانگین ۵۰۰۰۰ تومان بود، در حالی که متوسط درآمد یک خانوار شهری ۴۵۰ هزار تومان در سال بود. پس از گذشت ۲۰ سال یعنی در سال ۱۳۹۲ پس از شوک اقتصادی ناشی از افزایش سرسام آور تورم، میانگین قیمت یک متر مربع خانه ی نو در تهران در حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و متوسط درآمد خانوار حدود ۲۰ میلیون تومان در سال بود.

علت این تفاوت در قیمت ها چیست؟ در یک کلمه می توان گفت تورم. همانند بالا رفتن سن یا افزایش وزن، تاثیرات تورم هم تدریجی و هم عمیق است. تورم به آرامی با گذر زمان بر روی زندگی ما می خزد، در حالی که ما به روند طبیعی خرج کردن و عادات مصرف گرایی خود ادامه می دهیم. افزایش تورم برای ما و در زندگی اقتصادی روزمره ی ما چندان محسوس نیست و موجب می شود آن را دست کم بگیریم.

با این حال تورم تاثیرات زیادی دارد و تاثیر آن صرفا بر روی درآمد سالیانه ی ما یا قیمت خرید خانه نیست. تورم از هر سویی به ما ضربه می زند. افزایش قیمت مواد غذایی، قیمت های حمل و نقل، بهای سوخت و سایر محصولات و خدمات که با سرعت زیادی در حال افزایش هستند. همه ی این عوامل ضرورت حساب دقیق را به ما یادآوری می کند تا بتوانیم پس انداز مناسبی داشته باشیم تا از سال های طلایی بازنشستگی لذت ببریم.

چگونه این کار را انجام دهیم؟ ابتدا بیایید ببینیم تورم و علل پیدایش آن چیست. ما در مورد تاثیر تورم بر استراتژی های سرمایه گذاری شما بحث می کنیم تا بتوانید تصمیمات متفکرانه و درستی برای آینده ی اقتصادی خود بگیرید.

تورم چیست؟

تورم افزایش بلند مدت قیمت اجناس و خدمات است که به علت کاهش ارزش پول اتفاق می افتد. اگرچه تورم مزایایی هم به همراه دارد، اما ابتدا راجع به جنبه های منفی آن صحبت می کنیم.

مشکلات تورمی وقتی شروع به نشان دادن خود می کنند که افزایش تورم با افزایش درآمد مردم متناسب نباشد. اگر درآمدها به اندازه ی افزایش قیمت کالا و خدمات بالا نرود، کم کم قدرت خرید مردم کاهش می یابد. نتیجه ی این اتفاق کاهش رشد اقتصادی و بروز رکود است. افزایش بیش از اندازه ی تورم علاوه بر کاهش قدرت خرید، می تواند پس انداز و برنامه ریزی ما برای آینده را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

علل تورم

در پاسخ به سوال تورم چیست، باید با علل آن نیز آشنا باشید. باید دید چه چیزی باعث ایجاد تورم در سیستم های اقتصادی می شود؟ برای این سوال یک جواب ساده و مورد توافق وجود ندارد، اما تعدادی نظریه وجود دارد که هر کدام از آن ها به نوبه ی خود در ایجاد تورم نقشی ایفا می کنند.

۱. پول در گردش

تورم عمدتا به علت سبقت جستن میزان پول در گردش از رشد اقتصادی ایجاد می شود. از جایی که در طول قرن گذشته کشورهای صنعتی از استاندارد طلایی خود دور شدند، ارزش پول از طریق پول در گردش و قابل مشاهده ی مردم تعیین می شود. زمانی که بانک مرکزی تصمیم بگیرد پولی بیش از نرخ رشد اقتصادی را به چرخه ی مالی تزریق کند، ارزش پول سقوط خواهد کرد. دلیل این موضوع تغییر نظر مردم نسبت به وضعیت پولی است. در نتیجه قیمت ها افزایش پیدا می کنند. زیرا در حقیقت در آن زمان هر واحد پولی کمتر می ارزد.

یک راه دیگر برای فهمیدن تاثیر پول در گردش بر تورم استفاده از این گزاره کلی است که همیشه اجناسی که کمیاب تر باشند ارزش بیشتری خواهند داشت. همین منطق برای پول هم صادق است. زمانی که پول فراوانی بیش تری داشته باشد، ارزشش کم خواهد شد. وقتی حکومتی تصمیم به چاپ پول جدید می گیرد، ارزش پولی که در چرخه هست، کاهش می یابد. به بیانی دیگر با افزایش نقدینگی در جامعه، پول بیشتری در ازای همان مقدار کالا وجود خواهد داشت. این موضوع به طور اجتناب ناپذیری باعث افزایش تقاضا و قیمت های بالاتر می شود.

۲. بدهی خارجی

همه ی ما می دانیم میزان بالای بدهی های خارجی برای یک کشور چیز بدی است. اما آیا می دانید همین بدهی ها به مرور زمان باعث افزایش تورم می شود؟ علت این موضوع این است که با افزایش بدهی های خارجی حکومت دو گزینه خواهد داشت: افزایش مالیات یا چاپ پول بیش تر برای پرداخت بدهی ها.

افزایش مالیات صنایع را مجبور می کند تا با بالا بردن قیمت ها به منظور پوشش افزایش مالیات، نسبت به آن واکنش نشان دهند. لذا از روی ناچاری حکومت ها راه دوم را انتخاب می کنند، چاپ پول بیشتر به منظور افزایش پول در گردش. همان گونه که در بالا گفته شد این کار هم باعث افزایش قیمت ها و افزایش تورم می شود.

۳. تاثیر کشش تقاضا

تاثیرات کشش تقاضا بیش تر به صورت افزایش دستمزد در سیستم اقتصادی (معمولا اقتصادهای رو به رشد با نرخ بیکاری پایین) تاثیر می گذارد. مردم پول بیش تری برای خرید کالاهای مصرفی خواهند داشت. این افزایش تقاضا برای کالاهای مصرفی منجر به افزایش تقاضا برای تولید می شود. در نتیجه ی افزایش تقاضا، شرکت ها به منظور تنظیم عرضه و تقاضا، قیمت ها را به نسبت سطح مصرف کننده بالا می برند.

افزایش بالای تقاضا برای یک کالا یا خدمات، تعیین کننده ی قیمت آن است. برای مثال وقتی دستمزد مردم به ازای هر ساعت کاری افزایش یابد، افراد بیشتری قصد بهسازی خانه را پیدا خواهند کرد. این افزایش تقاضا برای بهسازی خانه قیمت کالاها و سرویس های مربوط به آن را نیز افزایش می دهد. در همین راستا قیمت نقاش، متخصص الکتریک و سایر پیمان کاران افزایش می یابد تا با افزایش تقاضا به تعادل برسد. در نتیجه قیمت ها بالا می رود.

۴. تاثیر فشار هزینه

عامل دیگری که موجب بالا رفتن قیمت کالاهای مصرفی و سرویس ها می شود، یک نظریه ی اقتصادی است که تحت عنوان تاثیر فشار هزینه شناخته می شود. این نظریه بیان می کند وقتی شرکت ها با افزایش قیمت مواد خام و اولیه ی ورودی یا افزایش دستمزدها رو به رو می شوند، به منظور حفظ سودبخشی خود، این هزینه ها را در قالب افزایش قیمت ها بر عهده ی مصرف کننده می گذارند.

به عنوان مثال افزایش بهای شیر باعث می شود همه تولیدکنندگان فرآورده های لبنی، قیمت های خود را بالا ببرند. به این علت که اکنون برای آن ها تولید یک واحد از آن محصول، گران تر تمام می شود.

۵. میزان تبادلات خارجی

با قرار گرفتن در معرض بازارهای خارجی تورم می تواند وضعیت وخیم تری پیدا کند. در ایران اساس مبادلات بر پایه ی ریال است. در مبادلات روزانه ، ما به عنوان مصرف کننده به میزان مبادلات با شرکای تجاری خارجی مان توجه چندانی نمی کنیم، اما با اقتصاد رو به رشد جهانی، میزان تبادلات یکی از عوامل تعیین کننده در نرخ تورم ما خواهد بود.

وقتی مبادلات خارجی دچار تحولاتی شود مثلا ارزش پول ایران نسبت به پول خارجی کاهش یابد، موجب می شود اجناس خارجی برای مصرف کننده ی ایرانی گران تر و در مقابل کالا و خدمات ایرانی برای مصرف کننده ی خارجی ارزان تر شود. این تفاوت میزان مبادلات بین اقتصاد ما و شرکای خارجی می تواند باعث افزایش سودآوری و توان رقابتی شرکت های ما در بازارهای خارجی شود، ولی هم زمان بر کالاهای وارداتی (که سهم زیادی از کالاهای مصرفی در ایران را تشکیل می دهد) نیز تاثیر می گذارد و موجب می شود این کالا برای مصرف کننده در ایران بیش از پیش گران تر باشد.

جنبه های مثبت تورم

چیزی که باعث تعجب مردم می شود این است که اقتصاددانان معتقدند وجود مقداری تورم امری مثبت محسوب می شود. نرخ تورم سالم چیزی در حدود ۳-۲٪ در سال است. هدف تورم (که به وسیله ی شاخص قیمت مصرف کننده یا CPI اندازه گیری می شود) این است که اقتصاد پایه (که به وسیله ی تولید ناخالص داخلی یا GDP اندازه گیری می شود) سالانه کمی رشد داشته باشد.

مقدار سالم تورم امری مثبت قلمداد می شود. زیرا منجر به افزایش دستمزدها و تولید سودآور و شناور شدن سرمایه در اقتصادی رو به رشد می شود. تا زمانی که همه چیز به طور هماهنگ تغییر کنند، تورم زیان آور نخواهد بود.

فایده ی دیگر مقادیر کم تورم تشویق به مصرف کردن است. برای مثال اگر شما قصد خرید کالای خاصی را دارید و می دانید قیمت آن در طول سال ۳-۲٪ افزایش می یابد، شما تشویق می شوید که آن را همین الان بخرید. بنابراین تورم می تواند ما را به مصرف تشویق کند که نتیجه ی آن تهییج اقتصاد و ایجاد شغل های بیشتر است.

سخن آخر

خواه ناخواه تورم وجود دارد. بی توجهی به تاثیرات آن می تواند پس انداز آینده تان را با مشکل رو به رو کند، یکی از بزرگ ترین اشتباهاتی که سرمایه گذاران انجام می دهند، درک تاثیرات و عوامل تورم قدم اولی است. باید بر مبنای آن تصمیمات بلند مدت خود را اتخاذ کنید تا ریسک احتمالی را به حداقل برسانید. قدم بعدی عمل است. به نکاتی که در بالا گفته شد فکر کنید تا اثرات منفی تورم بر روی آینده تان به حداقل برسد.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا