احتمالا تا کنون کلمه استهلاک را شنیده اید،این کلمه در مباحث مالی به ویژه زمانی که بحث دارایی وجود داشته باشد، مطرح می گردد. در این مقاله قصد داریم به تعریف استهلاک و روشهای محاسبه آن بپردازیم:
استهلاک ارزیابیِ اندازه ی دوام است که محاسبه شده و در گزارش سود و زیانِ ماهانه یا سالانه ثبت می شود. هزینه ی داراییِ موردنظر منهای مقدار کل استهلاک، ارزش خالص آن دارایی را در اختیارتان قرار می دهد.
چرا از استهلاک استفاده می شود؟
ایده ی کلی استهلاک عبارت است از پخشِ هزینه ی دارایی موردنظر بر دوره ی «عمر مفیدی» که در حال حاضر دارد. اگر هزینه ی کامل دارایی، بر همان سالی که خریداری شده اِعمال شود، خرجِ آن سال به صورت نامتوازنی بالا می رود، درحالی که سال های باقی مانده که همچنان از آن دارایی بهره می برند، تحت تأثیر قرار نمی گیرند.
چگونه دارایی ها مستهلک می شوند؟
دارایی ها به دو دلیل اصلی مستهلک می شوند:
- استهلاک طبیعی: برای مثال، هر خودرویی بر اساس مسافتی که پیموده، سایش لاستیک ها و سایر عوامل مربوط به استفاده از آن، ارزش خود را از دست می دهد.
- کهنگی: دارایی ها وقتی با مدل های جدید جایگزین می شوند هم، ارزش خود را از دست می دهند. مثلا خودروی مدل پارسال ارزش کمتری دارد، زیرا امسال مدل جدیدی به بازار آمده است.
استهلاک چگونه محاسبه می شود؟
استهلاک به این صورت محاسبه می شود: هزینه ی اولیه ی دارایی موردنظر، منهای ارزش بازیافتنی، تقسیم بر سال های عمر مفید آن دارایی.
برای مثال شرکت تجارت الکترونیک توژال یک پرینتر سه بُعدی به ارزش ۱۲ میلیون تومان خریداری می کند و تخمین می زند که به مدت ۳ سال (عمر مفید آن پرینتر) از آن استفاده خواهد کرد. ارزش این پرینتر به خاطر استهلاک هر سال کاهش می یابد و ارزش تخمینیِ آن پس از سه سال حدود ۳۸۷۰۰۰۰ تومان است.
روش های استهلاک چه هستند؟
روش های استهلاک به کسب وکارها اجازه می دهند، محصولات یا دارایی هایی را که با گذشت زمان ارزش زیادی را از دست می دهند، کسر کنند.
برای تعیین اختصاص هزینه ی دارایی ها در طول مدت استفاده شان در شرکت، چهار روش وجود دارد. روش های استهلاک به نیاز کسب وکارها برای تعیین ارزش ازدست رفته ی مشخصِ دارایی های مشخصی در طول دوره ی زمانی یا بر اساس استفاده ی فیزیکی واقعی اشاره دارند. این امر اجازه ی اختصاص مؤثر هزینه ها را در طول «عمر مفید» دارایی در دوره ی صحیح می دهد.
رابطه ی استهلاک و زمان چیست؟
هنگام تعیین ارزش طول عمر یک دارایی، استهلاک عامل مهمی است. سه روش از چهار روش اصلیِ استهلاک بر پایه ی زمان هستند. چهارمی بر پایه ی مقدار استفاده ی فیزیکی از آن دارایی است.
چهار روش اصلی برای تعیین استهلاک عبارت اند از:
۱. استهلاک خط مستقیم: ساده ترین و رایج ترین روش استهلاک مورداستفاده، همین استهلاک است. این روش با کاهش ارزش یک دارایی (قیمتی که وقتی شرکت دیگر به آن نیازی نداشت می تواند بفروشد) از قیمت اصلی خرید و سپس تقسیم آن بر تعداد کل سال هایی که انتظار می رود، دارایی مفیدی برای شرکت باشد، محاسبه می شود. این روش باعث می شود همان مقدار استهلاک به طور یکسان بر دوره ی عمر مفید دارایی پخش شود.
۲. استهلاک کاهش توازن: این روش مقدار استهلاکی را که در طول زمان به وجود آمده تغییر می دهد. این استهلاک برای دارایی هایی بسیار مفید است که عموما بیشتر ارزش خود را در سال های اولیه از دست می دهند، اما بعد از آن دچار استهلاک آهسته می شوند. تجهیزات کامپیوتری نمونه ی خوب دارایی هایی هستند که از این روش بهره مند می گردند. این روش استهلاک «تشدیدی» محسوب می شود.
۳. استهلاک کل ارقام سال ها: روش تشدیدی دوم هم مقدار استهلاک بالاتری را به سال های نخستینِ دارایی اختصاص می دهد و در طول زمان کاهش می یابد. این روش این گونه تعیین می شود: اضافه کردنِ تعداد کل سال های عمر مفید موردانتظارِ دارایی و بعد هم تعیین سال کنونی که در آن بازه است.
۴. استهلاک واحدهای تولیدشده: تنها روشی که بر اساس زمان نیست، این روش است. این رویکرد مقدار فعالیتی را به حساب می آورد که دارایی واقعا تجربه می کند. برای مثال، در طول دوران استفاده ی فراوان، نسبت استهلاک بالاتر و در دوران استفاده ی کم یا بی استفادگی، نسبت استهلاک پایین تری را به حساب می آورد. این روش برای دارایی های مفید است که به شدت تحت تأثیر استفاده یا بازده ی فیزیکی هستند.