در فرآیند مالیات ستانی، مهمترین موضوع، دریافت مالیات به شیوهای عادلانه است. با توجه به اهمیت موضوع، قانونگذاران بر آن شده اند در متون قانونی مربوط به حوزه مالیاتی بر اهمیت مالیات ستانی متبنی بر اطلاعات دقیق تاکید کنند و ایجاد سامانه های اطلاعاتی مورد نیاز برای این کار را در اولویت کار قرار دهند. بر این اساس، مالیات متعلقه بر مبنای شیوه ای عادلانه دریافت شده و از ایجاد هر گونه ابهام و تبعیض با مودیان مالیاتی جلوگیری خواهد شد. همچنین دریافت با روش های عادلانه موجب جلوگیری از فرار مالیاتی و درنت…
این سامانه در راستای تحقق اسناد بالادستی کشور و در چارچوب طرح تحول اقتصادی دولت شکل‌گرفته است. اهداف کلی سامانه پایانه‌های فروشگاهی را با توجه به مشکلات مطرح‌شده در نظام مالیاتی می‌توان در چارچوب موارد ذیل بیان نمود که درواقع این اهداف همانند یک چرخه به یکدیگر متصل بوده و تحقق یک هدف می‌تواند در تسریع دستیابی به سایر اهداف نقش بسیاری داشته باشد:
۱- افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق جلوگیری از فرار مالیاتی و کاهش حجم اقتصاد زیرزمینی
۲- کاهش هزینه های اجتماعی، عملیاتی و اجرایی وصول مالیات از طریق مکانیزه کردن عملیات و بهینهسازی فرایندها
۳- افزایش رضایت صاحبان منافع از طریق بهبود ارائه خدمات به مودیان و تسهیل تعامل آن‌ها با سازمان، تکریم مودیان و برقراری عدالت مالیاتی
۴- ارتقاء سطح اشراف اطلاعاتی سیستم مالیاتی از طریق استفاده از همه اطلاعات معاملات مالی
۵- تبادل اطلاعات به‌صورت کارآمد و مدیریت امن اطلاعات ۶- افزایش سطح تمکین مالیاتی از طریق بهبود روش‌های تشخیص.
ازاین‌رو تصویب قانونی تحت عنوان «قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان» در سال ۱۳۹۸ ازجمله مهمترین اقدامات در این زمینه است. مطابق این قانون، مشمولانی که بر اساس فراخوان سازمان امور مالیاتی کشور موظف به نصب و استفاده از پایانه‌های فروشگاهی هستند باید ضمن استفاده از پایانه فروشگاهی، نسبت به درج مشخصات خواسته‌شده در سامانه متعلق به سازمان امور مالیاتی کشور اقدام کنند و خریدوفروش کالاها و خدمات خود را از طریق این پایانه‌ها انجام دهند و برای مشتریان خود نیز رسیدهای ممهور به آرم سازمان امور مالیاتی کشور ارائه کنند.
بر اساس قانون مذکور، هر رایانه، دستگاه کارت‌خوان بانکی ( pos )، درگاه پرداخت الکترونیکی یا هر وسیله دیگری که امکان اتصال به شبکه‌های الکترونیکی پرداخت رسمی کشور و سامانه مودیان را داشته و از قابلیت صدور صورتحساب الکترونیکی برخوردار است; پس مشمولان فراخوان شده نیازی به خرید و نصب دستگاه‌ها و تجهیزات دیگری ندارند بلکه فقط باید در سامانه سازمان امور مالیاتی کشور ثبت گردند.
با اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، از یک سو تحقق رصد فعالیت های اقتصادی و برنامه ریزی کارآمد در این حوزه میسر و از سوی دیگر مشاغل مختلف نیز از مزایا و قابلیت های این سامانه در برقراری نظم، شفافیت و اعتماد برخوردار می شوند. مهمترین هدف این سامانه، شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی و تجاری و درنتیجه نیل به اهداف دولت الکترونیکی، برقراری عدالت مالیاتی، مدیریت جریان مالی و تقویت نظارت در مبادلات اقتصادی از سوی نظام مالیاتی می باشد.
همانگونه که ذکر شد، سامانه ثبت مشخصات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی در راستای آئین نامه تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیاتهای مستقیم و بند (ی) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۸ ایجاد شده است. مودیان مشمول این قوانین مکلفند اطلاعات پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی خود را در موعد قانونی مقرر، در این سامانه ثبت کنند. مودیانی که ثبت اطلاعات را تمکیل کرده و شناسه یکتای حافظه مالیاتی خود را دریافت کنند، از تسهیلات و مشوق های مالی تعیین شده در قوانین بهره مند می شوند.
طبق ماده ۲ این قانون، کلیه اشخاص مشمول مکلفند به ترتیبی که سازمان مقرر می کند، نسبت به ثبت نام در سامانه مودیان اقدام کنند. خرده فروشی ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف کننده نهایی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی می باشند.
طبق ماده ۱۲ این قانون اشخاص مشمول مکلفند در صورتی که امکان صدور صورتحساب الکترونیکی به دلیل بروز حادثه یا نقص فنی فراهم نباشد مراتب را تا پایان روز اداری بعد، از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام می کند، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند و تا زمان امکان پذیرشدن صدور صورتحساب الکترونیکی، فروش های خود را به ترتیبی که سازمان به موجب دستورالعملی مقرر می کند، ثبت و صورتحسابهای صادره را به سازمان ارسال کنند.
طبق ماده ۱۳ این قانون، در صورتی که به هر دلیل اعم از تعطیلی (موقت یا دائم) و یا انحلال واحد کسب وکار، بهره برداری از پایانه فروشگاهی به طور موقت یا دائم متوقف شود، اشخاص مشمول مکلفند مراتب را ظرف مدت ده روز از توقف بهره برداری از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند.
در مواردی که تعطیلی واحد کسبی به حکم مراجع قانونی ذی ربط باشد و یا در موارد قوه قهریه یا بروز حوادث غیرمترقبه که مبتنی بر علل و جهاتی خارج از اراده اشخاص مشمول باشد و بر اثر آن اطلاع به سازمان ممکن نباشد، اشخاص مشمول تا رفع موانع قهریه مذکور از رعایت مهلت زمانی مقرر در این ماده مستثنی می باشند.
در یک نگاه کلی می‌توان گفت سازمان امور مالیاتی کشور، با پیاده‌سازی قانون پایانه‌های فروشگاهی و شفافیتی که اجرای این طرح در مبادلات اقتصادی به همراه دارد بستر مناسبی را برای رعایت عدالت و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور فراهم می‌کند. هدف از قانون پایانه‌های فروشگاهی نیز شفاف‌سازی اطلاعات اقتصادی، هوشمندسازی نظام مالیاتی کشور، تحقق عدالت مالیاتی و تکریم و رعایت حقوق شهروندان و جلوگیری از فرار مالیاتی است.
