پس از افزایش های سالهای اخیر تسهیلات ازدواج و اضافه شدن وام قرض الحسنه فرزندآوری، به دلایل متعددی این تسهیلات زمینه ساز رانت، خرید و فروش آن شده است.
به گزارش حامی مالی، به استناد بند (الف) تبصره (۱۶ )قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور مقرر گردید به منظور حمایت از ازدواج جوانان، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است از محل پس انداز و جاری قرض الحسنه نظام بانکی، تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به کلیه زوج هایی که تاریخ عقد ازدواج آنها بعد از تاریخ ۱۳۹۷/۰۱/۰۱ است پرداخت کند.
تسهیلات قرض الحسنه ازدواج برای هر یک از زوج ها در سال ۱۴۰۱، ۱میلیارد و دویست میلیون ریال و با دوره بازپرداخت ده ساله است.
به منظور کاهش سن ازدواج، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است تسهیلات قرض الحسنه ازدواج برای زوج های زیر بیست و پنج سال و زوجه های زیر بیست و سه سال واجد شرایط دریافت تسهیلات ازدواج را تا سقف ۱میلیارد و پانصد میلیون ریال افزایش دهد.
پس از افزایش سالهای اخیر در تسهیلات ازدواج، مواردی از سوء استفاده از این افزایش ها صورت گرفت.
از جمله این سوء استفاده ها مربوط به افرادی بود که ازدواج عادی آنها مربوط به سالهای گذشته بوده که با حضور در دفاتر رسمی نسبت به ثبت ازدواج خود اقدام تا تسهیلات ازدواج را اخذ نمایند که عمدتا نسبت به فروش آن اقدام می نمودند. البته اخیرا بانک مرکزی با ایجاد محدودیتی در سامانه ثبت نام از ثبت درخواست افراد بالای ۵۰ سال در سامانه جلوگیری نموده که به نوعی مانع از سوء استفاده های اخیر شود.
این در حالی است که خرید و فروش تسهیلات ازدواج به امری عادی در جامعه تبدیل شده و عمدتا زوج هایی که قادر به معرفی ضامن به بانکها یا پرداخت اقساط تسهیلات را ندارند، نسبت به فروش تسهیلات ازدواج خود اقدام می نمایند که فروش وام یک میلیارد و دویست میلیون ریالی ازدواج با رقم هایی مانند ۴۵۰ میلیون ریال نیز مشاهده می شود. به این صورت که افرادی با مراجعه یا ارائه آگهی جهت خرید وام ازدواج به زوج های جوان مراجعه و با پرداخت ۴۵۰ میلیون ریال، وام ازدواج یک میلیارد و دویست میلیون ریالی آنها را خریداری می نمایند که قاعدتا به جهت قرض الحسنه بودن این تسهیلات و بلند مدت بودن بازپرداخت، این رقم برای این افراد به صرفه می باشد.
افرادی که وام را خریداری می نمایند خود معرفی ضامن به بانک را برعهده گرفته و تنها زوج جوان به جهت امضای اسناد به بانک مراجعه می نمایند.
همچنین برای فرزندانی که که از سال ۱۴۰۰ به بعد به دنیا آمده اند، تسهیلات قرض الحسنه فرزندآوری، به ازای فرزند اول ۲۰۰ میلیون ریال، به ازای فرزند دوم ۴۰۰ میلیون ریال، به ازای فرزند سوم ۶۰۰ میلیون ریال، به ازای فرزند چهارم ۸۰۰ میلیون ریال و به ازای فرزند پنجم و به بعد ۱.۰۰۰ میلیون ریال پرداخت گردد.
این موضوع نیز به بازار خرید و فروش وام اضافه شده و این بازار را داغ تر نموده است.
هر چند در سال جاری در آیین نامه اجرایی تبصره ۱۶ ماده واحده قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور و در تبصره ۲ ذیل ماده ۳ به این موضوع اشاره شده است که ” در صورتی که مشخص شود (به تشخیص بانک مرکزی) فردی نسبت به خرید و فروش تسهیلات قرض الحسنه ازدواج اقدام می نماید، کلیه حسابهای بانکی وی مسدود می شود. بانک مرکزی مکلف است گردش ریال تسهیلات مذکور را رصد نموده و در صورتی که تشخیص دهد حساب شناسایی شده برای خرید و فروش تسهیلات قرض الحسنه ازدواج به کار رفته یا می رود با اخذ مجوز از مراجع ذی ربط نسبت به مسدودسازی کلیه حسابهای بانکی فرد مزبور در شبکه بانکی اقدام نماید.
در این زمینه دو موضوع قابل طرح است: اولا خرید و فروش تسهیلات قرض الحسنه علاوه بر تسهیلات ازدواج در تسهیلات فرزندآوری نیز اتفاق می افتاد که این مسئله در آیین نامه مربوطه مدنظر قرار نگرفته است. ثانیا بانک مرکزی می بایست در این زمینه حساسیت و عملکرد بهتری داشته باشد و با رسانه ای نمودن تعداد حسابهای مسدود شده و بررسی شده، هشدار لازم را به افراد فعال در این زمینه بدهد.
